Gaan met die banaan
Bananen zijn het meest gegeten fruit in Nederland. We eten jaarlijks ruim 720 miljoen (!) bananen, zo’n 42 bananen per persoon. Bananen zijn gezond, lekker en makkelijk uit het vuistje op te eten. Fairtrade Gemeenten vinden het belangrijk dat supermarkten 100% fairtrade bananen inkopen. Want fairtrade bananen verzekeren redelijke inkomens en redelijke arbeidsomstandigheden voor de bananenboeren en arbeiders.
De bananen teelt
Jaarlijks produceren tropische landen als Colombia, Ecuador, Dominicaanse Republiek en Peru meer dan 100 miljoen ton bananen. Bananen worden geteeld op grote plantages en door kleine boerenorganisaties. De sector kent in beide vormen veel problemen. De kleine boerenorganisaties hebben vaak geen toegang tot de wereldmarkt. Ze kunnen alleen in eigen land verkopen. Voor de export zijn ze afhankelijk van grote bananenondernemingen. Dergelijke grote organisaties zijn zo machtig dat zij de prijzen die zij betalen aan de kleine boerenorganisaties laag kunnen houden.
Hoe herkent u Fairtrade bananen?
In ons land herkent u fairtrade bananen aan het internationale fairtrade keurmerk. Dit ontstane keurmerk is daarom hier vooral bekend als Max Havelaar keurmerk. Alleen dit keurmerk garandeert een minimumprijs voor de bananenboeren en langdurige handelsrelaties voor de boeren en coöperaties. In verschillende supermarkten ziet u ook het RFA Certified keurmerk (Rainforest Alliance). Dit gaat ook duidelijk de goede kant op, maar mist helaas de garantie van een minimumprijs en langdurige handelsrelaties.
Grote bedrijven
Vijf grote bedrijven domineren de exportmarkt voor bananen: Chiquita, Dole, Del Monte, Fyffes en Noboa. Zij beheersen 70 procent van de wereldmarkt en bestrijken de hele keten: van plantage tot verwerking en export.
Deze grote bedrijven hebben de macht de arbeiders op hun plantages laag te betalen en lange werkdagen te laten maken. Vaste arbeidscontracten zijn er lang niet altijd, waardoor vele arbeiders onzeker zijn over hun financiële toekomst.
Gevolgen van Fairtrade voor kleine boeren
Fairtrade boeren blijken een stabieler inkomen te hebben dan niet-gecertificeerde boeren door de gegarandeerde minimum prijs. 96% van de boeren in Colombia geeft aan dat hun economische situatie is verbeterd sinds ze lid zijn van een fairtrade coöperatie.
Het fairtrade systeem stimuleert samenwerking tussen boeren via coöperaties. Met deze coöperaties kunnen boeren die op kleine schaal bananen telen zelf toegang krijgen tot de internationale markt. Doordat binnen fairtrade langdurige handelsrelaties worden aangegaan zijn de boeren zekerder van een inkomen op de lange termijn. Daardoor kunnen zij ook makkelijker leningen afsluiten bij een bank.
Gevolgen van Fairtrade voor plantagearbeiders
Plantagearbeiders op de meestal kleinere fairtrade plantages krijgen een formeel arbeidscontract met daaraan verbonden rechten zoals vakantiedagen, verlof tijdens feestdagen en doorbetaling tijdens ziekte en zwangerschap. Dat biedt perspectief en zorgt dat de arbeiders toekomstplannen kunnen maken, de levensstandaard stijgt daarmee.
De minimumprijs maakt het deze plantage-eigenaren mogelijk de verantwoordelijkheid naar hun arbeiders toe op het gebied van bijvoorbeeld huisvesting en sociale voorzieningen na te komen.
Wat kunt u doen?
Een deel van de Bornse supermarkten, o.a. Plus en Spar(Sindron) verkopen alleen nog maar 100 procent fairtrade bananen. Borne Fairtrade streeft er naar dat in onze Fairtrade Gemeente alle supermarkten ook alleen maar fairtrade bananen verkopen. U helpt als u met de manager of fruitinkoper van uw supermarkt er eens een praatje over maakt.
Naast bananen komen veel producten, die wij hier regelmatig eten/drinken/gebruiken, (grotendeels) uit ontwikkelingslanden. Denk bijvoorbeeld aan koffie, thee, chocola(de cacao daarvoor), rijst, bananen en ander tropisch fruit en groente.
Ook de katoen voor onze kleding bijvoorbeeld en snijbloemen komen grotendeels uit ontwikkelingslanden. Veel van deze producten zijn ook fairtrade gecertificeerd te koop. Sommige in vele soorten en varianten (chocola, koffie, thee), sommige nog maar in beperkte mate, bijvoorbeeld groente, tropisch fruit (behalve bananen), katoen en snijbloemen. Wat ieder kan doen is de fairtrade variant kopen. En is die niet in de betreffende winkel te koop dan kunt u er naar vragen: dat bevordert ook fairtrade.
